Wizyta robocza w Kuźni Wodnej w Oliwie – wspólne działania na rzecz ochrony dziedzictwa techniki
22 października przedstawiciele Zabytkowego Zakładu Hutniczego w Maleńcu odwiedzili Kuźnię Wodną w Oliwie – jeden z nielicznych zachowanych obiektów tego typu na ziemiach polskich. Spotkanie miało na celu wymianę doświadczeń w zakresie konserwacji dawnych układów hydroenergetycznych oraz zacieśnienie współpracy między instytucjami zajmującymi się ochroną zabytków techniki.
Oliwa – żywe świadectwo przemysłowej historii
Kuźnia Wodna w gdańskiej Oliwie, będąca oddziałem Muzeum Gdańska, to zabytek techniki z XVI wieku, który zachwyca unikalnym układem hydroenergetycznym. Trzy koła wodne napędzają młoty kuźnicze oraz nożyce do cięcia żelaza, tworząc imponującą i wciąż działającą instalację. Opiekunem kuźni jest pan Remigiusz Pacer – kowal, odlewnik i pasjonat dawnego rzemiosła, dzięki któremu obiekt pozostaje miejscem edukacji technicznej i żywym świadectwem historii.
Wspólne wyzwania – wspólna wiedza
Pod względem konstrukcyjnym i technologicznym Kuźnia w Oliwie przypomina zabytkowy zakład w Maleńcu oraz kuźnię wodną w Starej Kuźnicy (pow. konecki). Wszystkie te obiekty mierzą się z podobnymi wyzwaniami konserwatorskimi, zwłaszcza w zakresie utrzymania drewnianych wałów i kół wodnych. Właśnie ten aspekt był głównym tematem październikowej wizyty – rozmowy dotyczyły metod utrzymania i odtwarzania historycznych układów napędowych.
Technika wodna – dziedzictwo wymagające troski
Zarówno w Oliwie, jak i w Maleńcu, koła wodne osadzone są na drewnianych wałach, których konserwacja wymaga specjalistycznej wiedzy. Niestety, liczba rzemieślników posiadających doświadczenie w tego typu pracach systematycznie maleje. Dlatego tak ważne jest budowanie sieci współpracy między instytucjami techniki zabytkowej – wymiana dokumentacji, doświadczeń i dobrych praktyk może okazać się kluczowa dla zachowania tych bezcennych obiektów.
Maleniec – wyzwanie na skalę kraju
Na terenie zabytkowego zakładu hutniczego w Maleńcu znajduje się największe drewniane koło wodne w Polsce, osadzone na 9-metrowym, dębowym wale o średnicy 80 cm. Jego konserwacja, a w przyszłości wymiana, to ogromne wyzwanie technologiczne i finansowe. Dodatkowym utrudnieniem jest konieczność precyzyjnego powiązania pracy koła z układem napędowym walcarki z 1837 roku, ważącej około 60 ton. Realizacja takiego zadania wymaga połączenia wiedzy z zakresu historii techniki, konserwacji drewna i mechaniki zabytkowej.
Ku przyszłości z poszanowaniem przeszłości 📖
Wizyta w Oliwie była cenną okazją do wymiany doświadczeń i inspiracji. Spotkanie pozwoliło na pogłębienie wiedzy o konserwacji dawnych układów hydroenergetycznych oraz nawiązanie relacji, które mogą zaowocować wspólnymi projektami w przyszłości. Dbałość o dziedzictwo techniki wodnej to nie tylko troska o zabytki – to także inwestycja w edukację, kulturę i świadomość historyczną kolejnych pokoleń.
